Co to jest stomia? Wyjaśnienie podstaw
Stomia to chirurgicznie wytworzone połączenie części jelita lub moczowodu z powierzchnią ciała, które umożliwia wydalanie kału lub moczu. Często nazywana jest również przetoką jelitową lub moczową. Stomia nie jest chorobą samą w sobie, lecz rozwiązaniem medycznym, które ratuje życie lub znacząco poprawia jego jakość w przypadku poważnych schorzeń czy urazów przewodu pokarmowego lub układu moczowego. Jej głównym celem jest zapewnienie prawidłowego odprowadzania treści jelitowej lub moczu na zewnątrz organizmu, gdy naturalne drogi tego nie umożliwiają.
Rodzaje stomii: kolostomia, ileostomia i urostomia
Istnieje kilka głównych rodzajów stomii, różniących się lokalizacją i rodzajem wydalanych treści. Kolostomia to stomia wytworzona z jelita grubego, przez którą wydalany jest kał. Ileostomia powstaje z jelita cienkiego, a jej zawartość jest zazwyczaj bardziej płynna i zawiera enzymy trawienne. Z kolei urostomia to stomia utworzona z dróg moczowych, przez którą odprowadzany jest mocz. Wybór rodzaju stomii zależy od konkretnych wskazań medycznych i lokalizacji uszkodzonego lub usuniętego narządu.
Wskazania i przyczyny wyłonienia stomii
Wyłonienie stomii jest zazwyczaj konieczne w przypadku poważnych problemów zdrowotnych. Główne przyczyny obejmują choroby nowotworowe w obrębie jelit lub układu moczowego, zapalne choroby jelit takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG), a także poważne urazy jamy brzusznej, wady wrodzone lub powikłania pooperacyjne. Czasami stomia jest tymczasowa, np. po operacji w celu ochrony zespolenia jelitowego, a innym razem może być stała, jak po usunięciu odbytnicy.
Jak wygląda i funkcjonuje stomia?
Stomia to chirurgicznie utworzony otwór w powłokach brzusznych, przez który widoczny jest fragment jelita lub moczowodu. Jej wygląd może się różnić w zależności od rodzaju stomii i indywidualnych cech pacjenta – może być okrągła lub owalna, wystawać ponad powierzchnię skóry lub być płaska. Stomia sama w sobie nie boli, ponieważ nie posiada zakończeń nerwowych, jednak skóra wokół niej może być wrażliwa i podatna na podrażnienia. Do prawidłowego funkcjonowania stomii niezbędne jest stosowanie specjalnych worków stomijnych, które są przyklejane do skóry wokół otworu i służą do zbierania wydalin.
Stomia – jak długo jest potrzebna?
Czas trwania konieczności posiadania stomii jest bardzo zróżnicowany i zależy od pierwotnej przyczyny jej wyłonienia. W wielu przypadkach stomia jest rozwiązaniem czasowym, na przykład po zabiegach mających na celu odbarczenie jelita lub ochronę zespolenia po operacji. Po zagojeniu się struktur jelitowych lub ustabilizowaniu stanu pacjenta, stomia może zostać odwrócona, przywracając naturalny przebieg pracy jelit. Niestety, w niektórych sytuacjach, zwłaszcza przy rozległych uszkodzeniach lub usunięciu znacznych odcinków jelit czy odbytnicy, stomia może być stała.
Potencjalne powikłania związane ze stomią
Chociaż stomia jest często ratunkiem dla życia, mogą pojawić się pewne powikłania. Do najczęstszych należą podrażnienia skóry wokół stomii, spowodowane nieprawidłowym przyleganiem sprzętu lub działaniem treści jelitowej/moczowej. Inne możliwe problemy to przepuklina okołostomijna, zwężenie stomii, jej wypadanie lub infekcje. Regularna i prawidłowa pielęgnacja skóry wokół stomii jest kluczowa w zapobieganiu tym komplikacjom i zapewnieniu komfortu pacjentowi.
Pielęgnacja stomii: kluczowe zasady
Prawidłowa pielęgnacja stomii jest niezbędna dla zdrowia skóry i komfortu życia pacjenta. Kluczowe jest utrzymanie higieny i zapobieganie podrażnieniom skóry wokół stomii. Należy stosować łagodne środki myjące, najlepiej przeznaczone do skóry stomijnej, oraz delikatnie osuszać skórę przed przyklejeniem nowego sprzętu. Ważne jest, aby skóra była zawsze czysta i sucha, co zapewni dobre przyleganie worka stomijnego i ochroni ją przed wilgocią.
Wymiana worka stomijnego i pielęgnacja skóry
Wymiana worka stomijnego powinna odbywać się regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza lub pielęgniarki stomijnej, zazwyczaj co 1-3 dni, w zależności od rodzaju sprzętu i indywidualnych potrzeb. Proces ten powinien przebiegać w higienicznych warunkach. Po usunięciu starego worka, należy dokładnie oczyścić skórę wokół stomii za pomocą ciepłej wody i łagodnego środka myjącego, a następnie delikatnie osuszyć. Następnie stosuje się preparaty ochronne i przykleja nowy worek, upewniając się, że dobrze przylega do skóry, zapobiegając przeciekom.
Dieta przy stomii: co jeść, a czego unikać
Dieta przy stomii powinna być zbilansowana i dopasowana indywidualnie do reakcji organizmu pacjenta. Zaleca się spożywanie regularnych posiłków i dbanie o odpowiednie nawodnienie. Warto unikać produktów wzdymających, tłustych, ostrych oraz alkoholu i papierosów, które mogą negatywnie wpływać na pracę jelit i stan skóry. Włączenie do diety produktów bogatych w błonnik może pomóc w regulacji konsystencji stolca. W razie wątpliwości, warto skonsultować się z dietetykiem lub pielęgniarką stomijną.
Życie ze stomią: aktywność i wsparcie
Posiadanie stomii nie wyklucza aktywnego i pełnego życia. Współczesne worki stomijne są dyskretne, bezpieczne i neutralizują nieprzyjemne zapachy, co pozwala pacjentom na normalne funkcjonowanie w życiu zawodowym, społecznym i fizycznym. Istotne jest wsparcie psychologiczne i edukacja, które pomagają w akceptacji nowej sytuacji i adaptacji do życia ze stomią. Organizacje takie jak Polskie Towarzystwo Stomijne POL-ILKO oferują cenne wsparcie i informacje dla stomików.
Jak uprawiać sport i spać ze stomią?
Osoby ze stomią mogą bez obaw uprawiać sport, pamiętając o kilku zasadach. Zaleca się unikanie sportów o dużym ryzyku urazów brzucha, gwałtownych ruchów i podnoszenia bardzo ciężkich przedmiotów. Warto stosować specjalne pasy brzuszne lub opaski podtrzymujące worek stomijny podczas aktywności fizycznej. Spaniew stomią również nie stanowi problemu – można spać na boku, brzuchu czy plecach, a odpowiednio dobrany worek stomijny zapewnia bezpieczeństwo i komfort.
Niezbędne zaopatrzenie stomijne
Podstawowym elementem zaopatrzenia stomijnego jest worek stomijny, który zbiera wydaliny. Worki te występują w różnych rodzajach – jednoczęściowe (płytka i worek zintegrowane) lub dwuczęściowe (płytka przylepiana do skóry, do której mocowany jest worek). Oprócz worków, niezbędne są również akcesoria takie jak płytki przylepne, pasty uszczelniające, pudry czy kremy ochronne do pielęgnacji skóry wokół stomii. Dobór odpowiedniego sprzętu jest kluczowy dla komfortu i bezpieczeństwa pacjenta.
Dodaj komentarz